Flora

Szata roślinna jest tym co w szczególności odróżnia Karkonosze na tle Sudetów i wszystkich pasm gór Europy Środkowej. Na stosunkowo niewielkim obszarze możemy spotkać gatunki pochodzące z różnych rejonów geograficznych, z których wiele należy do rzadkich i zagrożonych wyginięciem. Karkonosze są również miejscem występowania reliktów polodowcowych (posiadają tu swoje izolowane stanowiska, oderwane od pierwotnego obszaru występowania) oraz endemitów, których nie spotkamy nigdzie indziej na świecie.

Niepozorny, bo osiągający zaledwie do 40 cm, lecz zarazem wielki endemit Karkonoszy, którego wprawne oko botanika potrafi odróżnić od innych dzwonków, wpisał się w nowe logo Karkonoskiego Parku Narodowego, zdobiąc je swoim ciemnoniebieskim, pochylonym kwiatem w towarzystwie goryczki trojeściowej i Śnieżki. Spacerując po Karkonoszach możemy go spotkać głównie na górskich halach (Szrenickiej, Złotówce i Polanie). Niestety liczebność dzwonka karkonoskiego spada z powodu zaprzestania tradycyjnej gospodarki kośno-pastwiskowej, dlatego podobnie jak inne rzadkie gatunki hodowany jest w Żywym Banku Genów w Jagniątkowie.

Zakwita w maju i czerwcu i pomimo swoich niewielkich, bo sięgających ledwie 5 cm rozmiarów, zachwyca różowymi lub fioletowymi kwiatami, których pośród skał i górskich muraw ciężko nie spostrzec. Po przekwitnięciu widoczne są drobne różyczki, złożone z mięsistych i lśniących liści.

Znana jest ze swojego intensywnego i przyjemnego zapachu, a oprócz Karkonoszy spotykana jest również w Karpatach. Posiada dwa rodzaje pędów – płonne, które płożą się i zakorzeniają oraz wyrastające z nich - pędy kwiatostanowe – zakończone purpurowymi, wargowymi kwiatami zebranymi w luźną główkę. Spokrewniona jest z powszechnie stosowaną jako przyprawa macierzanką tymianek, zwaną zwykle tymiankiem.

Jednocześnie endemit i relikt glacjalny, występujący w otoczeniu źródlisk i na torfowiskach przejściowych w piętrze subalpejskim, które charakteryzują się dużą wilgotnością oraz niższymi w stosunku do terenów przyległych temperaturami. Gatunek ten jest półpasożytem, który wodę i sole mineralne pobiera wnikając w korzenie innych roślin.

Krytycznie zagrożony i rzadki endemit Masywu Czeskiego, który jako gatunek pionierski zasiedla skalne półki i drobny żwirek skał bazaltowych lub granitowych, tworząc tam gęste darnie.

Ten niezwykły przedstawiciel dokładnie tego samego rodzaju do którego zaliczamy znane nam wszystkim czosnek czy cebulę, występuje jedynie w Karkonoszach i Masywie Pilska. W Karkonoszach Spotkać go można w zbiorowiskach źródliskowych i traworoślach w piętrze subalpejskim, m. in. w Kotle Łomniczki.

Dawniej jego zasięg w Karkonoszach sięgał Kotła Łomniczki, Kotła Małego Stawu, Czarnego Kotła, Śnieżnych Kotłów i okolic Szrenicy. Do dziś zachowało się tylko jedno stanowisko w Małym Śnieżnym Kotle liczące ok. 200 osobników. Z tego powodu jest gatunkiem krytycznie zagrożonym w Karkonoszach. Główną przyczyną spadku jego liczebności było zanieczyszczenie środowiska w latach 70 i 80.

Ten relikt glacjalny – czyli pamiątka po epoce lodowcowej, wybrał sobie Karkonosze jako jedyne miejsce występowania w Polsce, co czyni go jednocześnie wysuniętym najdalej na południe stanowiskiem oderwanym od swojego naturalnego zasięgu jakim jest daleka północ. Preferuje zacienione półki i szczeliny w pionowej skale bazaltowej. Niestety zbiór okazów do kolekcji zielnikowych spowodował że 90% populacji zostało zniszczone. Jest to gatunek z powodzeniem hodowany w Żywym Banku Genów w Jagniątkowie.

Ten relikt glacjalny występuje w Karkonoszach tylko na dwóch stanowiskach: na torfowisku Úpa na Równi pod Śnieżką oraz na torfowisku pod Sokolnikiem. Chociaż są to siedliska związane z wodą, to gatunek czuje się najlepiej, gdy rośnie w najbardziej suchych częściach torfowisk wśród kosodrzewiny, co daje po sobie poznać zakwitając białymi, pięciopłatkowymi kwiatami i wydając pomarańczowe owoce.  

Turzyce – choć przypominające wyglądem trawy, należą do innej grupy roślin. Turzyca patagońska jest reliktem glacjalnym i można ją spotkać w Polsce jedynie w Karkonoszach, gdzie zasiedla torfowiska w piętrze subalpejskim. Poza Polską występuje na północy Europy oraz w Ameryce Południowej – stąd wzięła się jej nazwa. 

Ta niewielka roślina – krewniak innych pospolitych gatunków przetaczników, notowany był niegdyś z okolic Małego Stawu, Polany czy Śnieżnych Kotłów, dziś związany jest tylko z jednym miejscem – Wielkim Śnieżnym Kotłem. Poza Karkonoszami jego zasięg obejmuje również Europę, Azję i Amerykę Północną zaś w Polsce możemy go spotkać w Tatrach i Gorcach, zasiedlającego źródliska i wyleżyska śnieżne. Podobnie jak inne gatunki z tego rodzaju charakteryzuje się niebieskimi kwiatami.

Biedrzeniec skalny jest endemicznym podgatunkiem biedrzeńca mniejszego występującym tylko w Karkonoszach w Małym Śnieżnym Kotle. Ta cenna roślina swoim wyglądem nie zwraca większej uwagi – wytwarza kwiatostan zwany baldachem, złożony z drobnych, białych kwiatów, podobnie jak inne rośliny z tej rodziny. Jest składnikiem zbiorowisk naskalnych, piargowych i wysokogórskich muraw.

Ta przedstawicielka rodziny kapustowatych występuje w Karkonoszach tylko w jednym miejscu – w Małym Śnieżnym Kotle. Poza Karkonoszami spotykana jest również w innych górach Europy i wyższych pasmach Polskich gór. Cała roślina pokryta jest gęstymi włoskami, co jest  niczym innym jak przystosowaniem jej do niekorzystnych warunków panujących w górach i zapewnia ochronę przed utratą ciepła i wysuszeniem.

W Polsce jej zasięg ogranicza się tylko do Karkonoszy, do stanowisk które zajmuje w Kotle Małego Stawu, Kotle Łomniczki i Śnieżnych Kotłach, gdzie zasiedla szczeliny skalne i drobny rumosz skalny.
Jest reliktem glacjalnym.

Tej wiosennej „damie” z rodziny jaskrowatych, która poza Karkonoszami jest w Polsce spotykana również na Babiej Górze, w Górach Izerskich czy Tatrach, uroku odmówić nie można. Z każdej łodygi wyrasta tylko jeden, okazały, śnieżnobiały kwiat, który po przekwitnięciu zamienia się w puszysty owocostan – niełupkę z owłosionymi wyrostkami. W Karkonoszach obficie kwitnie w maju i czerwcu: nad Śnieżnymi Kotłami, w okolicach Śląskiego Domu i na zboczach Śnieżki. Zdarza się że sasanki, wykorzystując ciepłą i słoneczną aurę, zakwitają drugi raz na jesień by zwiększyć szanse gatunku na przetrwanie w niekorzystnych, górskich warunkach.

Z racji swojego sporego pokroju (do 2 m wys.) i grubej żebrowanej łodygi, której zawdzięcza swoją nazwę, odróżnia się znacznie od innych wysokogórskich roślin. Występuje w górach Europy i Azji, w Polsce głównie w Karpatach. W Karkonoszach rośnie tylko na jednym stanowisku – w Małym Śnieżnym Kotle.