Klimat

Klimat jest czynnikiem decydującym o procesach rzeźbotwórczych i glebotwórczych oraz tworzeniu się zbiorowisk roślinnych i zgrupowań zwierząt. Na warunki atmosferyczne w Karkonoszach wpływają głównie wysokość i wielkość pasma Karkonoszy, dzięki czemu wytworzył się tutaj lokalny klimat górski, kształtowany głównie przez masy powietrza oceanicznego. Rzutuje to na długość zim i ich ostry charakter, znaczne opady atmosferyczne, duże wahania temperatury i gwałtowne wiatry. Czynniki te, zwłaszcza temperatura, opady i wiatr zmieniają się wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza. W Karkonoszach, podobnie jak w innych obszarach górskich występuje piętrowy układ stref klimatycznych, związany z dominującym oddziaływaniem wysokości nad poziom morza. Wyróżnia się w nim następujące cztery piętra:

Piętro umiarkowanie ciepłe 

(poniżej 600m n.p.m.) ze średnią temperaturą roku powyżej 6°C, odznaczające się osłabioną aktywnością dynamiczną powietrza i silnym zróżnicowaniem przestrzennym temperatury i opadów atmosferycznych,

Piętro umiarkowanie chłodne

(600 - 960m n.p.m.) z średnią temperaturą roku 6°- 4°C; charakteryzujące się znaczną częstością wiatrów fenowych, małymi zasobami cieplnymi okresu wegetacyjnego oraz przeważnie wysokimi opadami atmosferycznymi,

Piętro chłodne 

(960 -1320 m n.p.m.) z średnią temperaturą roku 4°- 2°C; cechujące się surowymi warunkami termicznymi, dużą sumą opadów rocznych (powyżej 1200mm) oraz bardzo korzystnymi warunkami dla akumulacji i utrzymywania się pokrywy śnieżnej,

Piętro bardzo chłodne 

(powyżej 1320m n.p.m.), z temperaturą roczną poniżej 2°C; odznaczające się wybitną aktywnością dynamiczną powietrza, niską jego temperaturą oraz znacznym przychodem wody z opadów i osadów atmosferycznych.
Zasięgi wysokościowe poszczególnych pięter klimatycznych w Karkonoszach są obniżone w stosunku do obszaru Karpat Zachodnich o 250 - 300m.
Temperatura powietrza zmienia się wraz z wysokością nad poziomem morza. W Karkonoszach jej średni spadek wynosi 0,6°C na 100 metrów wysokości. Wskutek tego temperatury w Karpaczu są o 5-6°C wyższe niż na Śnieżce i o 4-5 stopni wyższe w Szklarskiej Porębie niż na Szrenicy. Najcieplejszym miesiącem w roku jest lipiec (Karpacz około 15°C, Śnieżka 8,5°C ), a najchłodniejszym styczeń (Karpacz - 2,5°C, Śnieżka - 7,8°C). Na głównym grzbiecie Karkonoszy temperatura w lecie nie przekracza 15°C.

Wielkość opadów uzależniona jest wyraźnie od wysokości bezwzględnej, na przykład u podnóża Karkonoszy wynosi rocznie 950 mm, a w najwyższych partiach tych gór ponad 1400 mm. Najwięcej opadów przypada na lipiec i sierpień, najmniej natomiast w miesiącach wiosennych.
Śnieg zalega w Karkonoszach średnio od 100 dni w Karpaczu i Szklarskiej Porębie do 176 dni na Śnieżce. Jeszcze dłużej zalega on w kotłach polodowcowych, często aż do sierpnia.   

Szadź

Najciekawszym elementem zimowego krajobrazu Karkonoszy jest szadź. Jest to osad lodowy lub śnieżny powstający albo przez osia-danie i zamarzanie na powierzchniach drzew,
słupów i budynków przechłodzonej wody zawartej we mgle, albo też przez resublimację pary wodnej z powietrza - wówczas szadź tworzy się bez występowania mgły. Wyróżnia się trzy typy szadzi:

• szadź lodowa - powstaje przy współudziale marznącego deszczu lub mżawki, tworzy skorupę lodową z wykształconymi kryształkami lodu

• szadź twarda - powstaje przy mgle i silnym wietrze, tworzy różne formy krystaliczne,

• szadź miękka - tworzą ją delikatne kryształy lodowe, wyglądem przypominające szron, powstaje przy słabym wietrze i bez udziału mgły.

W Karkonoszach tworzy się najczęściej szadź twarda. W szczytowej strefie występuje ona od września do maja, a sporadyczne i krótkotrwałe wystąpienia szadzi notuje się również w miesiącach letnich. Ciężar szadzi obciążającej drzewa czy tyczki na szlakach często jest tak duży, że powoduje ich złamania i zniekształcenia.
W Karkonoszach przeważają wiatry z kierunków zachodnich, które przynoszą znad Atlantyku wilgotne masy powietrza, czego skutkiem jest zazwyczaj kilkudniowy opad deszczu. Rzadziej docierają tutaj ciepłe i suche masy powietrza z południa i południowego wschodu (najczęściej jesienią), którym towarzyszą czasem krótkie i gwałtowne ulewy.
Charakterystyczne dla terenów górskich są wiatry fenowe - silne, porywiste, suche i ciepłe.

Powstają one, w swej najbardziej typowej formie, podczas napływu wilgotnych mas powietrza z południowego zachodu. Wilgotne powietrze ochładza się podczas wznoszenia, przekraczając barierę górską. Jeszcze po stronie nawietrznej wytrąca się z niego nadmiar wilgoci w postaci deszczu lub śniegu. Spadając w dół po przeciwnej stronie grzbietu powietrze ogrzewa się . Największą prędkość wiatry te osiągają w połowie wysokości (od 1100 m n.p.m. w dół ) północnych stoków, nie wiejąc jednostajnie, lecz napływając falami. Często są tak silne, że powodują liczne uszkodzenia drzew i drzewostanów. Ciekawe zjawisko stanowi tzw. "wał chmur fenowych". Jest to warstwa chmur okrywająca grzbiet gór oraz towarzyszących im często wyżej położonych, malowniczych chmur w kształcie soczewki. Najintensywniej zjawiska fenowe występują jesienią i wiosną. Zimą natomiast częste są inwersje temperaturowe. Dochodzi do nich, gdy cięższe i chłodniejsze masy powietrza spływają w niższe partie Karkonoszy oraz do Kotliny Jeleniogórskiej. Wówczas temperatura wraz z wysokością wzrasta, a towarzyszy temu zjawisko zalegania chmur i mgieł na obszarach niżej położonych.

Obszar Karkonoszy wyróżnia się m.in. największym natężeniem występowania w Polsce mgieł (na Śnieżce średnio w roku 306 dni z mgłą) i dużą ilością dni z zachmurzeniem (na Śnieżce średnio 178 w roku). Surowy klimat Karkonoszy w połączeniu z ubogimi warunkami glebowymi wytworzył specyficzne warunki bytowania roślin i zwierząt w tych górach, czego wyrazem jest przede wszystkim obniżenie wszystkich pięter roślinnych w stosunku do innych gór środkowoeuropejskich.