Ochrona flory i fauny Karkonoskiego Parku Narodowego - zabiegi ochrony czynnej w ekosystemach nieleśnych KPN

 

Nazwa projektu: Ochrona flory i fauny Karkonoskiego Parku Narodowego - zabiegi ochrony czynnej w ekosystemach nieleśnych KPN
 
Wartość projektu: 281 086,84 zł brutto,
w tym dotacja z WFOŚiGW we Wrocławiu w wysokości: 77 150,30 zł
 Czas realizacji zadania: 18.05.2020 - 15.11.2021 r.
 
Umowa dotacji nr 973/D/OP/JG/2020 z dnia 18.11.2020 r.
 
Projekt składa się z następujących zadań:
1) Wykaszanie łąk w piętrze pogórza i regla dolnego oraz hal w strefie górnej granicy lasu wraz ze zbiorem i wywiezieniem tegorocznej biomasy: 36,91 ha w 2020 r. i 37,35 ha w 2021 r. (rejon Sobieszowa, Jagniątkowa, Karpacza, Szklarskiej Poręby).
2) Nawożenie organiczne łąk obornikiem owczym, zapewnionym przez Zamawiającego oraz dostarczenie brakującej ilości obornika końskiego lub bydlęcego przez Wykonawcę: wykonanie zabiegu w dawce 10t/ha na powierzchni 3,00 ha w 2020 r. oraz 3,00 ha w 2021 r. (rejon Sobieszowa, Jagniątkowa).
3) Usuwanie nalotów drzew i krzewów na łąkach i halach: 1 ha w 2020 r. oraz 1 ha w 2021 r. (rejon Sobieszowa, Jagniątkowa, Karpacza).
4) 4-krotne wykaszanie rdestowca sachalińskiego Reynoutria sachalinensis wraz ze zbiorem i wywiezieniem biomasy: w sumie 0,20 ha w 2020 r. oraz 0,20 ha w 2021 r. (Karpacz, ul. Leśna).
5) Zabiegi ochrony czynnej - wykaszanie ze zbiorem i usunięciem biomasy - na powierzchniach próbnych: 0,2 ha w 2020 r. oraz 0,2 ha w 2021 r. (Szrenica i Hala Złotówka).
6) Wypas kwaterowy owiec rasy wrzosówka na łąkach w piętrze pogórza i regla dolnego (rejon Sobieszowa): 9,42 ha w 2020 r. i 9,42 ha w 2021 r.
7) Zakup ogrodzenia elektrycznego dla owiec (500 mb).
8) Wykonanie namiotu hodowlanego dla postaci dorosłych niepylaka apollo Parnassius apollo (95 m3).
9) Zakup materiału na poszycie namiotu hodowlanego dla postaci dorosłych niepylaka apollo Parnassius apollo (114 m2).
10) Prace ogrodnicze związane z bieżącą obsługą (pielenie, nasadzenia, wysiew, zbiór nasion i bulw w terenie) plantacji rozchodnika wielkiego Sedum maximum, będącego rośliną żywicielską niepylaka apollo Parnassius apollo (1600 rbg).
11) Założenie plantacji rozchodnika wielkiego Sedum maximum na terenie Karkonoskiego Banku Genów w Jagniątkowie (120 m2).
12) Zakup materiałów do przygotowania podłoża pod plantację rozchodnika wielkiego Sedum maximum (piasek, tłuczeń 25 m3, bloczki betonowe 52 szt.).
 
Opis projektu:
Ekosystemy łąkowe i murawowe są siedliskiem wielu chronionych, rzadkich i zagrożonych gatunków roślin. Na halach i murawach powyżej górnej granicy lasu występują również gatunki endemiczne z rodzaju jastrzębiec Hieracium, a także roślina priorytetowa dla Wspólnoty Europejskiej - dzwonek karkonoski Campanula bohemica. Łącznie w ekosystemach łąkowych rośnie niemal 1/3 wszystkich gatunków stwierdzonych na terenie Karkonoskiego Parku Narodowego - dlatego ich istnienie i właściwy stan zachowania jest tak ważny dla różnorodności biologicznej Karkonoszy.
W skład szaty roślinnej Parku wchodzi wiele seminaturalnych zbiorowisk, które wymagają prowadzenia ekstensywnej gospodarki rolnej - koszenia lub wypasu. Kilkadziesiąt lat temu, w wyniku historycznych przemian, łąki i hale w Karkonoszach zaczęły tracić swój charakter, ulegając stopniowej sukcesji. Aby zapobiec utracie tych cennych zbiorowisk, Karkonoski Park Narodowy od przeszło 20 lat podejmuje zadania mające na celu przywracanie i utrzymanie ekosystemów nieleśnych. Prowadzone zabiegi ochronne polegają na corocznym wykaszaniu łąk o charakterze świeżym oraz okresowym wykaszaniu łąk wilgotnych oraz torfowisk przejściowych. Dodatkowo prowadzony jest wypas kwaterowy owiec rasy wrzosówka, który jest najbardziej tradycyjnym sposobem gospodarowania na łąkach świeżych.
Na siedliskach łąkowych, które uległy sukcesji, prowadzony jest zabieg usuwania nalotów drzew i krzewów. Podejmowane są również działania mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się gatunków ekspansywnych i inwazyjnych, które są obecnie poważnym zagrożeniem i przyczyniają się do ubożenia siedlisk. Łąki świeże są regularnie, w 3-letnim cyklu, nawożone organicznym nawozem miejscowego pochodzenia (przede wszystkim obornikiem owczym), co przyczynia się do podniesienia żyzności i bioróżnorodności siedlisk.
Nowym zadaniem będzie zabieg koszenia przeprowadzony na powierzchniach próbnych na zboczu Szrenicy oraz na Hali Złotówce, gdzie w wyniku zarastania borówką czernicą oraz śmiałkiem darniowym, zaczęły tracić swe siedliska endemiczne gatunki z rodzaju jastrzębiec, m.in. jastrzębiec Rohleny H. rohlenae, zwodniczy H. decipiens czy rurkokwiatowy H. sudetotubulosum.
Czynnikiem podnoszącym rangę ekosystemów łąkowych Karkonoszy, jest również bogata entomofauna tych zbiorowisk. Przedstawicielem całej grupy tych organizmów, mogącym zarazem stanowić ich ochronę jako tzw. gatunek parasolowy, jest motyl z rodziny paziowatych Papilionidae - niepylak apollo Parnassius apollo. Jest to jedyny polski motyl, chroniony za sprawą Konwencji Waszyngtońskiej CITES. Wymieniony jest również w załącznikach do Dyrektywy Siedliskowej, w Konwencji Bońskiej a także w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Sudeckie stanowiska niepylaka znane były jeszcze na początku XX w., niestety wyginął on na tych terenach niewiele później, za sprawą nie znanych do końca przyczyn. Hodowla prowadzona przez Karkonoski Park Narodowy od 2016 r. daje nadzieję na przywrócenie tego cennego owada na terenie Dolnego Śląska. Po czterech sezonach prowadzenia hodowli, osiągnęła już ona liczebność pozwalającą na wypuszczenie pierwszych osobników do środowiska naturalnego. Niestety, liczebność ta jednocześnie przewyższa swoim zapotrzebowaniem pokarmowym nasze rezerwy rośliny żywicielskiej - rozchodnika wielkiego Sedum maximum, a także możliwości posiadanej przez Park infrastruktury (namiot hodowlany). Choć dalsza rozbudowa hodowli daje duże szanse skutecznej reintrodukcji gatunku, musi się jednak wiązać z równoległym zwiększeniem produkcji rośliny żywicielskiej oraz zakupem nowego namiotu hodowlanego umożliwiającym przetrzymywanie większej liczby motyli. Czynnikiem limitującym dalszy rozwój hodowli są także ograniczenia wynikające z braku dostatecznej liczby personelu zaangażowanego w jej bieżącą obsługę. Braki te najdobitniej objawiają się w jej części powiązanej z produkcją rośliny żywicielskiej. W dłuższej perspektywie zabezpieczenie dostatecznej ilości rozchodnika wielkiego, wiązać się będzie z koniecznością zlecenia zadań związanych z jego hodowlą zewnętrznemu wykonawcy.
 
Dofinansowano ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
 
Link do strony funduszu: www.wfosigw.wroclaw.pl