Obserwacje zdrowotności roślin w Karkonoskim Parku Narodowym pozwalają stwierdzić, że kosodrzewina jest jednym z najbardziej zagrożonych chorobami grzybowymi. W związku z tym dwóch naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – dr inż. Wojciech Pusz i dr inż. Włodzimierz Kita – rozpoczęli realizację projektu badawczego, którego celem jest ocena zagrożenia kosodrzewiny rosnącej w Karkonoskim Parku Narodowym ze strony grzybów patogenicznych porażających igły.
W trakcie projektu określone zostaną gatunki grzybów patogenicznych infekujących igły kosodrzewiny i opracowane zostaną skale porażenia. W wyniku prowadzonych badań opisane zostaną objawy chorobowe powstające pod wpływem infekcji przez poszczególne patogeny. Uzyskane wyniki pozwolą też na stwierdzenie, czy brak ingerencji człowieka w ochronę roślin rosnących na terenach objętych czynną ochroną przyrody jest uzasadniony czy też ratując zagrożony gatunek należy podjąć czynności ochronne wykorzystując różne metody ochrony roślin. Jednym z kolejnych etapów planowanych badań będzie wybór i charakterystyka izolatów grzybów z rodzaju Lophodermium, który występuję na różnych gatunkach Pinus, również na kosodrzewinie. Charakterystyka izolatów zostanie przeprowadzona na podstawie cech morfologicznych i z użyciem technik biologii molekularnej. Celem tej części badań będzie próba odpowiedzi na pytanie, czy populacja kosodrzewiny z Karkonoskim Parku Narodowych jest porażana przez jeden czy więcej gatunków specyficznych dla Pinus mugo oraz czy są to niespecyficzne dla kosodrzewiny szczepy lub formy specjalne. Rozpoczęte w 2011 roku badania są pierwszą próbą kompleksowego rozpoznania przyczyn chorób igieł kosodrzewiny w naszym kraju oraz określenia skali zagrożenia. Efektem końcowym badań będzie poznanie składu gatunkowego grzybów zasiedlających igły kosodrzewiny i określenie dynamiki zmian chorobowych w trakcie sezonu wegetacyjnego. Będzie też można stwierdzić czy grzyby porażające igły P. mugo stanowią zagrożenie dla innych gatunków Pinus oraz czy populacja Lophodermium spp. infekująca igły kosodrzewiny ulega zmienności. Pozwoli to na stworzenie systemu markerów DNA, które będzie można wykorzystać do szybkiej identyfikacji patogenów kosodrzewiny metodą PCR. Uzyskane w czasie trzyletnich badań wyniki pozwolą ocenić, które grzyby porażające igły kosodrzewiny stanowią największe zagrożenie dla tego gatunku w Karkonoskim Parku Narodowym. Wyniki przeprowadzonych badań mogą być podstawą podjęcia prób zapobieżenia wyniszczenia kosodrzewiny przez grzyby patogeniczne. Poszerzeniu ulegnie wiedza o interakcjach, jakie zachodzą w układzie patogen-roślina żywicielska w środowisku gdzie ingerencja człowieka ograniczona jest do minimum.. Poznamy też zmienność morfologiczną i genetyczną grzybów z rodzaju Lophodermium, które występują na igłach kosodrzewiny. Analiza filogenetyczna form patogenów występujących na igłach pozwoli na ustalenie zróżnicowania genetycznego patogenów występujących na kosodrzewinie. Wykorzystanie markerów DNA daje szansę stworzenia szybkiej, niezależnej od warunków środowiska metody identyfikacji gatunków i ras grzybów z rodzaju Lophodermium. Rodzaj Lophodermium nie był dotychczas rozpoznany pod względem zmienności filogenetycznej.
Rezultaty badań mogą stanowić cenny materiał wyjściowy dla innych badaczy, którzy będą kontynuować badania fitopatologiczne na obszarach o wybitnych walorach przyrodniczych i objętych ochroną czynną tj. parki narodowe, rezerwaty, tak jak ma to miejsce w innych krajach.
Opracowanie tekstu i zdjęcia: Włodzimierz Kita, Wojciech Pusz
Biuletyn informacji publicznej
